Expo ‘Foorwonder’ dompelt je onder in kermis uit 19e eeuw
Wie deze zomer een bezoekje brengt aan de Sinksenfoor, zal zich moeilijk kunnen inbeelden dat kermissen anno 1900 niet draaiden om snelle attracties, maar om anatomische musea en mechanische theaters. In samenwerking met het Huis van Alijn organiseert UAntwerpenonderzoeker Nele Wynants en haar team een expo om inzage te geven in de magische kermis van weleer.
Bij ‘wetenschap voor het grote publiek’ denken we vandaag vooral aan grote wetenschapsmusea of interactieve belevenissen zoals Technopolis. In de negentiende eeuw bereikte onderzoek de man in de straat op een heel andere manier, namelijk via rondreizende artiesten en foorkramers. Wynants legt uit: “Zij trokken rond met theatershows, musea en kermisattracties waarin wetenschap en nieuwe technologie centraal stonden. Als geboren entertainers hadden ze een neus voor spektakel. Hun anatomische kabinetten met wassen beelden en hun demonstraties van onder meer astronomie, elektriciteit en röntgenstralen waren een ‘popversie’ van wetenschappelijke experimenten en bevindingen.”
Als geboren entertainers hadden foorkramers een neus voor spektakel. Hun anatomische kabinetten waren een ‘popversie’ van wetenschappelijke experimenten.
Dat spektakel is nu te bewonderen in het Huis van Alijn, tijdens de expo ‘Foorwonder’ – een half jaar nadat Unesco de Belgische kermiscultuur erkende als immaterieel cultureel erfgoed. Wat eind 19e eeuw de monden deed openvallen op de foor, zie je nu in het museum: een van de eerste röntgentoestellen, een cinematograaf, een box waarin object en verdwijnen, een toverlantaarn, een wassen beeld van een vrouw met syfilis, authentieke waarzeggerskaarten, mechanische marionetten, een 19de-eeuwse duikershelm, en ga zo maar door.
Naast de expo, maakten Wynants met haar team en het Huis van Alijn ook het boek Foorwonder (Uitgeverij Lannoo). Het is een kleurrijke ode aan de verbeelding, verwondering en nieuwsgierigheid van een tijdperk dat nog altijd nazindert.
‘Foorwonder‘ is een tijdelijke expo van het Huis van Alijn en loopt van 20.06.25 tot en met 26.04.26. Bezoek de expo.
Help ons onderzoek
SciFair is op zoek naar foto’s van kermissen uit de periode 1850-1923. Heb jij zulke beelden in je (familie)archief? Help de onderzoekers en deel ze via www.scifair.eu.