Onderzoekers aan de Universiteit Antwerpen proberen kanaries te observeren tijdens het eten. Er is alleen één probleem: de wetenschappers zijn te langzaam – of de vogels zijn te snel, het is maar hoe je het bekijkt. Als de onderzoeker een zaadje op de voederbak legt en tot achter het veiligheidsscherm van de röntgenkamer rent, is het zaadje al opgegeten.
Kleine zangvogels worden vaak onderschat. Het zijn echte experts in het kraken van zaden. Sommige soorten eten tot 50% van hun lichaamsgewicht aan zaden per dag. De grootte en vorm van de snavel bepalen welke zaden een vogel kan kraken. Maar ook de beweeglijkheid van de snavel is belangrijk om efficiënt te kunnen eten. “Omdat snavelbewegingen ongelooflijk snel en moeilijk te observeren zijn, weten we niet echt hoe zangvogels hun snavel gebruiken tijdens het kraken en pellen van zaden”, zegt Maja Mielke, doctoraatsonderzoeker in de functionele morfologie (Faculteit Wetenschappen). “Daarom bestudeer ik de snavelbewegingen van kanaries terwijl ze eten met behulp van röntgenopnames met hoge snelheid, iets wat nooit eerder gedaan is.”
Kanaries eten zo snel dat het enorm lastig is om dat op beeld vast te leggen. Het is echt indrukwekkend hoe efficiënt ze zijn.
De onderzoekers van UAntwerpen verzamelden en analyseerden diverse röntgenvideo's en ontdekten drie belangrijke kenmerken die kanaries tot zulke efficiënte zaadeters maken. Ten eerste: behendigheid. “In tegenstelling tot mensen kunnen ze zowel hun boven- als onderkaak op en neer bewegen. En de onderkaak beweegt ook zijwaarts”, legt Mielke uit. Ten tweede: snelheid. De vogels halen tot wel 25 kauwcycli per seconde. Ter vergelijking: de meeste mensen kauwen minder dan drie keer per seconde. Ten derde: de tong. Kanaries positioneren en stabiliseren het zaadje met hun tong terwijl ze het kraken en ontdoen van het kaf. “Dankzij deze eigenschappen hebben kanaries maar enkele seconden nodig om een zaadje te verwerken, zonder het te laten vallen of te pletten”, vertelt Mielke. “Ze eten zo snel dat het enorm lastig is om dat op beeld vast te leggen. Het is echt indrukwekkend hoe efficiënt ze zijn.”
Het recht van de snelste
Waarom zijn deze eigenschappen zo cruciaal? “Ten eerste kun je als vogel maar beter snel eten voordat een roofdier je te pakken krijgt”, legt Mielke uit. “Ten tweede wil je in een zwerm vogels bij de snelste zijn, of een ander gaat met de beste stukjes aan de haal. En ten derde komt ernstige droogte steeds vaker voor door de klimaatverandering. In perioden van extreme droogte zijn harde, maar onverwoestbare zaden vaak de enige voedselbron die overblijft. Zangvogels met een supersnelle zaadverwerkingsmachine als snavel maken dus meer kans om te overleven in het wild, als individu én als soort.”