Rioolonderzoek toont internationaal druggebruik
Onderzoekers van het Toxicologisch Centrum van de Universiteit Antwerpen duiken regelmatig in het riool. Niet letterlijk, gelukkig. Ze gebruiken stalen van het riool om aan de hand van afbraakstoffen uit ons lichaam meer over onze maatschappij te weten te komen. Van levensstijl tot gezondheid: ons rioolwater vertelt meer over ons dan we denken.
Een suikerklontje in een vijver
Onderzoekers van het Toxicologisch Centrum tappen een kleine hoeveelheid afvalwater af, net voor het gezuiverd wordt in een waterzuiveringsstation. Om de 10 à 15 minuten valt een kleine hoeveelheid in een bidon. Na 24 uur kunnen de onderzoekers daaruit een staal halen dat representatief is voor de hele dag.
Vervolgens meten ze de ultrakleine hoeveelheid afbraakstoffen in dat flesje. Het gaat ongeveer om de verhouding van een suikerklontje in een vijver. Dat resultaat vergelijken ze met de hoeveelheid rioolwater en het lokale bevolkingsaantal. Zo komen ze tot een aantal afbraakstoffen per dag per 1000 personen.
Door op verschillende momenten en verschillende plekken stalen te nemen, kunnen onderzoekers bepaalde trends afleiden. Stijgt de consumptie van alcohol op feestdagen? Worden er tijdens de week ook drugs genomen? Is er meer corona in de stad of op het platteland?
Meer cocaïne in West-Europa
“We kunnen zelfs internationale vergelijkingen maken”, vertelt Tim Boogaerts, toxicologisch onderzoeker in de farmaceutische wetenschappen. “Zo nemen we jaarlijks een week lang stalen van het rioolwater in meer dan 100 Europese steden. Die analyseren we vervolgens op afbraakstoffen van drugs, zoals cocaïne en xtc.” Dat geeft een interessant, internationaal beeld van de verspreiding van illegale substanties.
Zo weten we bijvoorbeeld dat het gebruik van cocaïne en xtc hoger ligt in West-Europa dan in Oost-Europese steden. Ook interessant: het gebruik van stimulerende middelen in België neemt jaarlijks toe. “Natuurlijk moet je hier de kanttekening maken dat we alleen in Brussel en Antwerpen stalen nemen”, aldus Boogaerts.
Spiegel van de maatschappij
“Naast het meten van het gebruik van klassieke drugs, kan rioolwateronderzoek ook ingezet worden om nieuwe trends in de drugsmarkten op te sporen,” gaat Boogaerts verder. “Zo zien we de laatste jaren een enorme stijging in het gebruik van ketamine, een roesmiddel.”
Volgens Boogaerts zal de techniek nog breed inzetbaar zijn in de toekomst: “Voor veel stoffen, zoals pesticiden of PFAS, beschikken we nu nog niet over voldoende onderzoeksmethoden om de aanwezigheid in het riool te meten. Momenteel zijn we bezig met methoden hiervoor op punt te stellen. Komende jaren duiken we in de riolen om ook deze stoffen te meten.”
Kortom: rioolwater analyseren is een heel interessante onderzoeksmethode, die voor veel onderzoeken complementair is met bijvoorbeeld interviews of enquêtes. Je hebt in één klap data over een grote populatie én je weet zeker dat de gegevens betrouwbaar zijn. Het riool is dus een heel eerlijke spiegel van onze maatschappij.
Zit je met vragen over drugs of heb je nood aan een luisterend oor? Dan kun je terecht bij de Druglijn (of telefonisch op 078 15 10 20), Tele-Onthaal (of telefonisch op 106) of Awel (of telefonisch op nummer 102).
Visueel geheugen? Bekijk een korte video over het onderzoek.