Spreken we straks allemaal Engels aan de universiteit?

“Geen sprake van een verengelsing” 

Professor Ann De Schepper is vicerector Onderwijs van UAntwerpen. Zij ontkent ten stelligste dat het Vlaamse hoger onderwijs verengelst: binnen het studieaanbod van de Universiteit Antwerpen is het aandeel Engelse trajecten beperkt. Zo staat er slechts één Engelstalige bachelor tegenover drieëndertig Nederlandstalige. Na de bachelors verschuift dit evenwicht enigszins: ongeveer één op vier masters wordt in het Engels aangeboden, enkel bij de master-na-masters gaat dit naar één op twee. En in de Nederlandse opleidingen worden ook vakken aangeboden in het Engels, maar Nederlands blijft steeds de hoofdtaal. 

Internationalisering en diversiteit 

Maar waarom precies die Engelse richtingen en vakken? “Het Engels speelt een cruciale rol in de internationale competenties van onze alumni, die vertrouwd dienen te zijn met de taal van hun vakgebied,” aldus De Schepper. “Daarnaast willen we een ruim publiek aantrekken, inclusief buitenlandse en anderstalige studenten, die nu de helft uitmaken van de studenten in Engelse masters. Een diverse studentenpopulatie is een verrijking voor de opleidingen en voor de studenten zelf.” 

Maatwerk 

Het Engelse aanbod aan UAntwerpen volgt de noden en wensen van zowel opleidingen als studenten: “Een bachelor is een academische basisopleiding, waarin het Nederlands de standaardonderwijstaal is. De focus van een master(-na-master) ligt veeleer op specialisatie en onderzoeksexpertise, wat het Engels legitimeert en ons onderzoek internationaal op de kaart zet. Maar studenten behouden de controle over hun traject en de taal waarin ze dat volgen, omdat er meestal een Engelse én Nederlandse optie is. De enige uitzonderingen betreffen enkele specifieke specialisaties.”  

Bovendien betekent de overstap naar een Engelse opleiding geen sprong in het onbekende. “In de Nederlandse trajecten kunnen studenten al vakken in het Engels volgen, met zo nodig Nederlandse ondersteuning. Zo raken ze vertrouwd met het Engels in hun vakgebied en krijgen ze soms les van grote internationale namen.” 

De toekomst  

De plannen van UAntwerpen om het Engelstalige studieaanbod uit te breiden zijn beperkt, zeker in de bacheloropleidingen, waar een Engels traject steeds een alternatief blijft naast de Nederlandse versie. Op de vraag of het Nederlands zal verdwijnen uit ons hoger onderwijs, schudt De Schepper dan ook overtuigd het hoofd: “Kleine verschuivingen zijn mogelijk. Maar het huidige plaatje – een overgroot aanbod aan Nederlandstalige studies met een beperkte keuze voor het Engels, vooral vanaf de master – dat zal niet veranderen.” 

Een verarming voor het onderwijs 

Ook op vlak van onderwijs is Schuerewegen kritisch. Het groeiende Engelse studieaanbod dient volgens hem voornamelijk een financieel doel: het aantrekken van meer studenten. “Wat onderwijskwaliteit betreft, vrees ik eerder voor een verarming dan een verrijking.” Maar dat de verengelsing aan Vlaamse universiteiten onomkeerbaar zou worden, gelooft hij niet.  

Babel als utopie 

Schuerewegen heeft een heel andere toekomstvisie. Hij breekt een lans voor veel méér talen aan de universiteit dan alleen Nederlands of Engels: “Echte meertaligheid, dat is een troef. Niet het collectief en potentieel halfslachtig spreken van een lingua franca.” Hij citeert de filosoof Jacques Derrida: “Il faut plus d’une langue” – we hebben meer dan één taal nodig. Een mozaïek aan talen om het hoger onderwijs te verrijken. Babel als utopie. En UAntwerpen mag daar voor Schuerewegen absoluut het voortouw in nemen: “Diversiteit en inclusiviteit zijn twee kernwaardes van de universiteit, die vooral op sociaal vlak worden uitgedragen. Laat de talen nu volgen!”  

Beter Engels leren 

“Ik wou sowieso sociaal-economische wetenschappen studeren, maar twijfelde tussen de Nederlandse en Engelse variant. Mijn Engels was namelijk niet zo goed.” Een buitenlandse ervaring trok haar over de streep: “Na het middelbaar trok ik zes maanden naar London om mijn Engels bij te spijkeren. Daarna wou ik absoluut in een internationale setting en in het Engels studeren!” 

Massart is tevreden over haar studiekeuze. De mix van Vlaamse en buitenlandse studenten vindt ze fantastisch. En haar Engels is enorm verbeterd, “op een heel natuurlijke manier.” Bovendien biedt een Engelse opleiding volgens haar een voordeel op de arbeidsmarkt: “Zeker in internationale bedrijven of in de internationale politiek. Ideaal dus voor studenten met internationale ambities. Zelf droom ik van een master in het buitenland, en daarna een job bij de Europese Unie.”  

Globalisering niet ontkennen 

Voor Massart zou het volstaan om haar bachelor uitsluitend in het Engels aan te bieden. “We kunnen globalisering toch niet ontkennen? Bovendien overstijgen de vakken de Vlaamse context, dus volstaat het Engels. Al vind ik het wel onlogisch om bijvoorbeeld Duits in het Engels te krijgen.” 

Dat sommige jongeren huiverig staan tegenover een Engelstalige opleiding, begrijpt ze wel. “Maar als je ervoor open staat om in een internationale setting terecht te komen, geef het dan een kans. Wees niet bang voor dat Engels. Die academische woordenschat is even wennen, maar het komt heus goed.” 

“Voertaal hangt af van bedrijf én klant”

Tot slot spreken we Pedro Matthynssens, CEO van verzekeringsmakelaar Vanbreda Risks & Benefits. De voorkeur voor Engels of Nederlands op de Vlaamse arbeidsmarkt verschilt volgens hem per bedrijf.

Een land van kmo’s

Vanbreda Risks & Benefits is een uitgesproken Vlaamse firma die als voertaal het Nederlands hanteert. “Wij kiezen bewust voor de taal van de klant,” vertelt Matthynssens. “Omdat vertrouwen in de verzekeringssector belangrijk is, en omdat een groot deel van ons cliënteel uit lokale kleine en middelgrote ondernemingen bestaat.” Dat plaatje is volgens hem ook typisch Belgisch: “We zijn een land van kmo’s. Een te verregaande verengelsing zou onrecht doen aan een belangrijk deel van onze economie.”