Kristof Titeca: "Zwart-witdenken is verleidelijk"

In 'Onder de waterspiegel' duiken we in het hoofd van een UAntwerpen-onderzoeker. Stroom gaat op zoek naar ervaringen, interesses en motivaties, om uiteindelijk te ontdekken: wie is de mens achter de wetenschap? Deze keer zetten we Kristof Titeca in de kijker. Titeca is professor politieke wetenschappen aan het Instituut voor Ontwikkelingsbeleid.

 

Tijd en vrijheid

Ondanks alle kritiek of bezwaren vind ik een academische carrière nog steeds een absoluut geschenk. Het laat me toe om tijd te spenderen aan onderwerpen, en in plekken, die ik in grote mate nog steeds zelf kan kiezen. Al twintig jaar kan ik naar dezelfde plaatsen gaan – vooral in Uganda en Congo. Zo smeed je een duurzame band met zowel de instituten als de mensen ter plaatse. Het zorgt ervoor dat ik nooit naar onderzoeksonderwerpen moet zoeken; die vinden mij. Ze vloeien vaak voort uit die lokale samenwerkingen. Al mijn boeken, artikels en artistieke projecten hebben me ‘gevonden’; ze zijn op mijn pad gekomen, en kregen de tijd om te rijpen en vorm te krijgen. 

Fotografie en beeldende kunsten 

Net zoals wetenschappelijk onderzoek is fotografie voor mij een manier om nieuwe werelden te leren kennen. Ik heb het ook gestudeerd, en op een bepaald moment moest ik kiezen tussen een academische carrière, of voluit voor de fotografie gaan. Het actief fotograferen is lange tijd uit mijn leven verdwenen – maar mijn interesse in het medium is steeds gebleven. Zo wordt mijn verzameling fotoboeken almaar groter. In 2023 bracht ik zelf een fotoboek uit: Nasser Road - Political Posters in Uganda. Het werk gaat over een bekende straat in Kampala (Uganda) en de politieke posters die er worden verkocht. Het is een collagewerk met foto’s en tekst – sommige van mijn hand, andere van bevriende fotografen en auteurs. Wat me deugd deed, was de erkenning vanuit de fotografie- en kunstwereld. Het boek sleepte enkele prijzen in de wacht waarvan ik enkel maar kon dromen.  

 

Rafelranden 

Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in de rafelranden van de maatschappij. Ik wil ze beter begrijpen, en ze een plek geven in het academische en maatschappelijke debat. Of het nu gaat over smokkelaars, stropers of jihadistische rebellen: het zijn allemaal fenomenen die zich in de juridische, geografische of maatschappelijke marge bevinden. Dat maakt ze misschien minder toegankelijk, maar daardoor ook net interessant. Ook hier heeft de tijd die ik heb kunnen spenderen op die plekken, en de relaties die ik er heb kunnen opbouwen, me toegelaten om deze fenomenen beter te begrijpen en te onderzoeken.  

Twijfel 

In tijden waarin debatten steeds verder polariseren, vind ik het een luxe om een stap terug te kunnen zetten, en de grijswaarden en twijfel op te zoeken. Zwart-witdenken is verleidelijk: het vereenvoudigt de werkelijkheid, en maakt het gemakkelijker om binnen complexe vraagstukken een duidelijke stelling in te nemen. Ik ben een grote voorstander van de maatschappelijke rol van de universiteit en academici, en steek best veel tijd in media-interviews, maar het is voor mij ook belangrijk die grijswaarden te blijven benadrukken.   

 

Breedte en diepte 

Ik ben een veelvraat als het aankomt op muziek, literatuur,  podcasts, tv-series, maar ook koken. De diepte in mijn werk is voor mij niet mogelijk zonder de breedte van elk van mijn interesses: zo kan ik niet werken zonder muziek, ben ik helemaal verslingerd aan verhalende podcasts, en het koken vormt een mooie manier om thuis te komen en de werkdag af te sluiten. Maar die breedte is alleen mogelijk door een andere soort diepte: de verankering in en met mijn gezin. Mijn vrouw die op dezelfde manier in het leven staat, en onze drie kinderen.