Het is nog niet zo lang geleden dat asbest, het ‘wonderbouwmateriaal’ van de twintigste eeuw, in alles werd gebruikt, van sigarettenfilters tot hechtingen. Het werd zelfs verkocht als nepsneeuw, waarmee kerstbomen werden bedekt en Judy Garland in The Wizard of Oz werd bestrooid. Maar deze wonderbaarlijke stof heeft een dodelijke erfenis achtergelaten. Wanneer asbestvezels worden ingeademd, veroorzaken ze geleidelijk onomkeerbare schade aan onze longen, wat vele jaren later tot ziekte leidt. Sophie Rovers, onderzoeker aan de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen, onderzoekt hoe we door asbest veroorzaakte kanker kunnen behandelen.
Ondanks de inmiddels bekende gezondheidsrisico’s wordt asbest nog steeds in meer dan 140 landen gebruikt. Elk jaar krijgen duizenden mensen de diagnose mesothelioom, een zeldzame en agressieve vorm van kanker die wordt veroorzaakt door het inademen van asbest. Deze vorm van kanker ontstaat in de membranen rond onze longen. “Helaas is het ook een van de meest dodelijke vormen van kanker”, legt Rovers uit. “Jaarlijks krijgen meer dan 30.000 mensen deze diagnose; slechts één op de dertig overleeft langer dan vijf jaar. Met zo’n hoog sterftecijfer en beperkte behandelingsmogelijkheden hebben we dringend nieuwe strategieën nodig. Daarom onderzoek ik of een combinatie van therapieën beter werkt dan meerdere afzonderlijke behandelingen.”
Tumoren groeien niet alleen, ze vechten ook terug. Net als ervaren soldaten kunnen ze, als ze worden geconfronteerd met de vijand – in dit geval: een behandeling tegen kanker – een beroep doen op hun improvisatie- en aanpassingsvermogen en zo als winnaar uit de strijd komen. “Maar we kunnen het ze moeilijk maken door verschillende therapieën te combineren, zodat we ze vanuit meerdere hoeken kunnen aanvallen”, vervolgt Rovers. “Tumorcellen ontwijken detectie door het immuunsysteem door bepaalde immuuncellen uit te schakelen. Ze zijn ook in staat om nieuwe bloedvaten te vormen om hun groei te bevorderen.” Met deze twee strategieën verzekeren ze hun eigen voortbestaan. Rovers’ onderzoek focust op hoe een combinatie van behandelingen kan voorkomen dat kankercellen deze strategieën toepassen.
Jaarlijks krijgen meer dan 30.000 mensen de diagnose van kanker veroorzaakt door asbest; slechts één op de dertig overleeft langer dan vijf jaar. Met zo’n hoog sterftecijfer en beperkte behandelingsmogelijkheden hebben we dringend nieuwe strategieën nodig.
De mesothelioomcellen worden in muizen geïnjecteerd, zodat onderzoekers kunnen zien hoe deze kanker zich gedraagt in omstandigheden die vergelijkbaar zijn met die van mensen. Opmerkelijk genoeg lukte het Rovers, door twee verschillende behandelingen tegen deze afweermechanismen van de tumor te combineren, om de tumorgroei aanzienlijk vertragen. De combinatie verlengde ook de levensduur van de muizen tot ver boven wat met beide behandelingen afzonderlijk kon worden bereikt.
“Hoewel er nog veel werk te doen is voordat deze aanpak in de klinische praktijk kan worden toegepast, brengen deze bevindingen ons een stap dichter bij het verbeteren van het leven van mesothelioompatiënten”, legt Rovers uit. “Mijn doel is een wereld waarin mesothelioomcellen alleen onder de microscoop voorkomen, niet in ons lichaam.”